کودکان در مقاطعی از زندگی به دلیل کشف جهان و کنجکاوی و همچنین شیطنت‌های دوران کودکی ممکن است به‌طور موقت و مقطعی دچار عدم توجه و تمرکز شوند. این امر می‌تواند موقت باشد و برطرف گردد. زمانی این پدیده می‌تواند مهم باشد که طولانی شود و همراه با بیش فعالی گردد. ریشه عدم تمرکز و توجه در سنین پایین است و اگر به‌موقع درمان نگردد می‌تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و بر دیگر جوانب زندگی شخص اثر متفی بگذارد.
علت به وجود آمدن عدم تمرکز و توجه در کودکان
طبق تحقیقات صورت گرفته در این زمینه عدم توجه و تمرکز در کودکان به سبب عدم رشد و تکامل صحیح سیستم عصب و نخاع مطابق با سن کودک است. البته نباید از نقش ژنتیک و ارث هم به سادگی گذشت.
دیگر عامل به وجود آمدن عدم تمرکز و توجه به مادران و دوران بارداری بازمی‌گردد. عواملی چون حادثه و آسیب دوران بارداری، سبک نادرست زندگی مثل مصرف الکل و دخانیات می‌تواند در این امر دخیل باشد. همچنین زایمان‌های زودتر از موعد و کودکان نارس می‌تواند زمینه‌ساز این مشکل باشد. عدم شکل‌گیری سیستم عصبی نوزاد و یا آسیب‌های حین زایمان نیز می‌تواند سبب عدم تمرکز و توجه کودک شود.
عوامل دیگر در به وجود آمدن عدم تمرکز و توجه
- به سبب بروز اختلال در رشد کودک
- به وجود آمدن آسیب‌های مغزی برای کودک
- کم‌وزیاد شدن و اختلالات هورمونی
- عوامل فیزیولوژیکی
- شرایط و جو اجتماعی
- عوامل محیط و پیرامون
- مسائل روان‌شناختی و روحی روانی
نشانه‌های عدم تمرکز و توجه در کودکان
نشانه‌ها در دو دسته قرار می‌گیرند که دسته اول علائم مربوط به عدم توجه و تمرکز همراه با بیش فعالی است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
- بازی با مناطق و اعضای بدن خود و آسیب رساندن به آن‌ها به‌طور غیرعمدی
- تمایل به ترک تحصیل و عدم علاقه به فراگیری و درس
- انرژی بسیار و فعالیت زیاد مانند دویدن تحرک
- تولید سروصدا و هیاهو
در دسته دوم علائم عدم توجه و تمرکز بدون بیش فعالی بیان می‌گردد:
- عدم مهارت در دقت و توجه به مواردی که مرتبط با جزییات هر چیز است.
- عدم توجه به رفتارها و فعالیت‌های جمعی و گروهی
- در فعالیت‌های ذهنی گاها ناتوانی بروز می‌کند
- گم نمودن وسایل به تکرار
- فراموشی‌های ناگهانی و چندین‌باره
دقت داشته باشید اگر کودک دو علامت یا بیشتر را همزمان به مدت طولانی و حدود 6 الی یک سال داشت، والدین باید نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و برای درمان و رفع اقدام نمایند. نباید با بروز اولین نشانه‌ها واکنش نشان داد و آرام کودک را زیر نظر داشته تا روش‌های درمانی و مشاوره‌ای توسط متخصصین انجام شود.
نتایج و تأثیرهای عدم تمرکز و توجه در کودکان چیست؟
ممکن است در اثر عدم تمرکز و توجه از انجام اموری ساده و یا پیچیده ناتوان شود. در موارد بیشتر می‌تواند در راه رفتن، مسواک زدن و… اختلال ایجاد شود. قادر نخواهد بود تمرکز بالا داشته و یک جا بنشیند و کاری مانند نقاشی را با دقت انجام دهد.در اصطلاح یک جا بند نمی،شود و حالت ناآرام و بی‌قرار دارد. صبر و حوصله کمی دارند و هر عاملی می‌تواند توجه و تمرکز آن‌ها را به هم بزند. به همین دلیل در انجام تکالیف مدرسه دچار مشکل خواهند شد.
این کودکان ازآنجایی‌که عدم تمرکز دارند در فعالیت‌های گروهی و جمعی که حالتی رقابتی دارد، به دلیل عجولی و عدم دقت دچار شکست می‌شوند و نمی‌توانند به‌خوبی از عهده آن برآیند.درنتیجه دچار سرخوردگی یا افسردگی و همچنین کاهش اعتمادبه‌نفس می‌گردند. به‌مرور پس از شکست‌های متوالی و ادامه آن تا سال‌های بزرگسالی، به افرادی تنهایی طلب و دور از اجتماع می‌شوند.
زمانی که با بیش فعالی همراه باشد بر حالات روانی اثراتی منفی به جای می‌گذارد به‌نحوی‌که ثبات رفتاری در آن‌ها تحت تأثیر قرارگرفته و شاهد تغییر در رفتار و طرز فکر آن‌ها خواهیم بود. به‌عنوان‌مثال در حال انجام فعالیت و شیطنت است اما ناگهان آرام می‌گردد و یا اینکه در حال نزاع با کسی است اما ناگهانی با او مهربان می‌شود. بعضی‌اوقات احساس افراطی در برخوردها از خود بروز می‌دهد.
مشکلات در افراد و کودکان دارای عدم تمرکز و توجه
به‌طور خلاصه مشکلاتی که این‌گونه کودکان با آن مواجه می‌گردند به شرح زیر است که می‌تواند زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد:
- نداشتن تمرکز کافی در انجام امور مختلف
- عدم انجام صحیح و کامل کارها و به‌قول‌معروف از این شاخه به آن شاخه پریدن
- تصمیمات فی‌البداهه و عجولانه که بدون عاقبت‌اندیشی انجام می‌شود
- انجام رفتارهای خطرناک
- بی‌قراری و حرکات اعضای بدن
- به دلیل انرژی بالا کم‌خواب هستند
- زیاد حرف می‌زنند و توجه و تمرکز بر روی اموری چون درس ندارند
- به‌طور غیر عمد موجب ایجاد مزاحمت و گرفتاری برای دیگران هستند
روش‌های تشخیص عدم تمرکز و توجه در کودکان
روش‌های مختلفی برای تشخیص این مشکل وجود دارد که به‌طور خلاصه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- تشخیص اختلال به‌وسیله گرفتن نقشه مغزی و بررسی علائم آن
- پرسش‌نامه و پرسیدن سؤالاتی خاص برای تشخیص
- انجام تست هوش و سنجیدن مقدار آی‌کیو
- تست‌های رایانه‌ای و مواجهه با چالش‌ها در این تست‌ها
- سنجش و بررسی قابلیت‌های ویژه در این افراد
- تشخیص به‌وسیله روش طیف گسترده
از درمان‌های شناختی در کنار روش‌های دارودرمانی البته بنا بر تشخیص پزشک.معالج می‌توان از شدت عوارض کم نمود.نکته مهم تشخیص به‌موقع و استفاده از روش‌های درمانی است که در مراکز معتبر انجام می‌شود.با روش‌های پیشنهادی که مختص شرایط کودک است از شدت این مشکل کاسته شده و برای حضور در دنیای بیرون و فعالیت‌های بهتر اجتماعی آماده و مهیا می‌گردد.